Spijt op je sterfbed...

Vroeg of laat komt het op ons pad: de dood van een dierbare. Zo namen mijn familie en ik vandaag afscheid van een lieve tante na zeven weken ziekte.

Ik moest weer denken aan de tekst die ik een paar weken terug las van Bonnie Ware, een verpleegkundige die jaren wekte in de palliatieve zorg, de belangrijkste redenen waar mensen spijt van kunnen hebben op hun sterfbed. Als ik naar het proces van mijn tante kijk, kan ik alleen maar gissen wat haar heeft beziggehouden die laatste weken, of ze teruggekeken heeft op haar leven en of zij ergens spijt van had zullen we denk ik nooit weten. Graag houd ik eraan vast dat ze inderdaad zo tevreden en gelukkig was met hoe haar leven is geweest als ze uitstraalde. Maar dan ik: ik moet bekennen dat ik mezelf erop betrap dat ik me, vandaag de dag, best iets kan voorstellen bij onderstaande redenen tot spijt:

1. Ik wou dat ik de moed had gehad om het leven te leven dat ik wilde in plaats van wat anderen van mij verwachtten. Dit is de meest voorkomende bron van spijt, want het gaat over al die dromen die je niet heb nagejaagd, en al die keuzes die je niet hebt gemaakt. 

2. Ik wou dat ik niet zo hard had gewerkt. Dit komt veel voor bij mannen, en niet alleen bij workaholics. Meestal gaat werk ten koste van je vrouw en kinderen, en misschien ook wel van andere dromen die je hebt. In de tegenwoordige generaties van tweeverdieners moeten ook vrouwen hiervoor uitkijken.

3. Ik wou dat ik de moed had gehad om mijn gevoelens te uiten. Vertel je de mensen om je heen wel vaak genoeg dat je van ze houdt? En andersom, zeg je mensen die je niet kunt uitstaan wel de waarheid? Veel mensen blijven zich sociaal wenselijk gedragen en wringen zich daarvoor in allerlei bochten. In feite zijn ze daardoor nooit echt zichzelf. Een zeer pijnlijke realisatie op je sterfbed.

4. Ik wou dat ik contact had gehouden met mijn vrienden. Oude vrienden zijn zeldzaam en onvervangbaar. Het lijkt misschien onvermijdelijk dat contact met oude vrienden op een gegeven moment verwatert, zeker als je levenspaden uit elkaar lopen. Maar met wat moeite en aandacht is dat natuurlijk helemaal niet nodig. Juist oude vriendschappen kunnen tegen een stootje. Je vrienden moeten missen als je oud wordt is vreselijk.

5. Ik wou dat ik mezelf had toegestaan om gelukkiger te zijn. Hoe ouder je wordt hoe meer je als je niet uitkijkt vastroest in je eigen gedrag en overtuigingen. Een van de meest hardnekkige negatieve overtuigingen is dat je het niet waard bent om echt gelukkig te zijn, dat je huidige leven nu eenmaal "as good as it gets" is, en dat je maar moet leren daar vrede mee te hebben.

Confronterend, als je het mij vraagt...Voor mijn tante is het laat, mocht zij zich hebben herkend in één of meerdere van deze redenen tot spijt. Voor jou en voor mij is het gelukkig nog niet te laat om deze nare valkuilen te voorkomen. Op een dag als vandaag waarin afscheid van iemand die nog te jong is en nog midden in het leven staat centraal staat, lijkt het voornemen bewuster met mijn leven en keuzes om te gaan de enige logische weg. Toch weet ik dat als het leven weer doorgaat, ik ook weer snel de neiging heb om terug te stappen in mijn oude patronen. Tenzij ik me er extra bewust van ben. En deze redenen tot spijt op mijn sterfbed af en toe eens lees.

Voor het goede doel: voor mij liever geen spijt op mijn sterfbed.

Jeuk als teken, geen ontsnappen aan.

Jeuk. Daardoor word ik op het moment geplaagd. Niet door zomaar wat  subtiel gekriebel door de dag heen, maar door constant aanhoudend onderhuids gekrioel. Er begint een einde te komen aan mijn geduld, geloof ik. Wat kan ik hiervan leren?

Tekenen

Zin in een spelletje met het leven? Dat wat er om je heen gebeurt  of wat op je pad komt, zou je kunnen zien als een teken. Als een positieve bekrachtiging of de mogelijkheid je iets bewust te worden, waarna je het kan aanpakken als je daarvoor kiest. Eenmaal een teken ontdekt: puzzelen maar! Een voorbeeld: enkele maanden terug had ik een plan waar ik volledig in geloofde. Dacht ik. Uit mijn omgeving kon ik rekenen op vooral veel kritische geluiden. Met als gevolg dat ik me alleen nog maar strijdbaarder opstelde ("ik laat me niet terugfluiten, ik trek mijn eigen plan"). Achteraf zag ik dat ik een spiegel voorgehouden kreeg: iets in mezelf was helemaal niet zo zeker van haar zaak en volgde helemaal niet haar échte eigen plan. Ik werd als het ware door mijn omgeving uitgenodigd om nog eens kritisch bij me zelf na te gaan wat mijn wensen, behoeften en gevoelens waren. Maar, eigenwijs als ik was, zag ik dat toen niet. Laat staan dat ik aan stap twee "erkennen" toe kwam. En bovendien, de nodige onenigheid en discussies voor lief genomen, is het ook weer niet zo'n big deal om spiegels te negeren. Wel zo gemakkelijk.

Geen ontkomen aan

En toch...ik ontkwam er niet aan. Een onverklaarbare uitslag op mijn gezicht ontstond. Zowel de huisarts als dermatoloog stonden voor een raadsel. Met als gevolg dat ik sinds een maand gebukt ga onder de last van een voor mij tot voor kort onbekend fenomeen: JEUK. Ten einde raad sla ik er uiteindelijk mijn boek over de psychologische betekenissen van lichamelijke klachten op na. En wat lees ik? "Energieën bruisen op en het is tijd om vol eigen ruimte te pakken en beperkende structuren en patronen los te laten." Daar kan ik wel wat mee. Maar de jeuk is er nog steeds. Eén ding heb ik tot nu toe sowieso wel geleerd: voortaan zal ik, als wie dan ook klaagt over jeuk, met maximaal medeleven reageren!

Spelsimulaties en de rol van facilitators: een gastblog

                                                                          

Soms leiden ontmoetingen en gesprekken tot nieuwe inspiratie en invalshoeken. Zo ook het gesprek van afgelopen week met Marieke de Wijse, bedrijfskundige en spelsimulatiespecialist. Haar spelsimulaties zijn enorm verrijkend in situaties waar mensen leren en zich ontwikkelen. Daar waar ik in mijn coachings de link naar de praktijk vaak leg door te werken met "gedragsexperimenten", simuleert Marieke concrete en indringende leerervaringen. Ze schrijft er een boek over. Vandaag een gastblog van deze gedreven dame van wie we zeker meer zullen gaan horen of lezen. 

Marieke aan het woord
"Anke hielp mij vandaag een eind op weg bij het schrijven van mijn boek dat gaat over het faciliteren van games/spelsimulaties in samenwerking met Léon de Caluwé (http://www.decaluwe.nl/), de welbekende professor van de kleuren verandertheorie). Ik vroeg Anke input vanuit de psychologie te geven voor facilitators. Dit zijn de mensen, vaak trainers, die games begeleiden. Over dit onderwerp is weinig geschreven, terwijl de het begeleiden van spelsimulaties juist zo'n veelzijdig en complex proces is. Er gebeurt veel in de interactie tussen deelnemers onderling, tussen spelleiding/facilitators en deelnemers en niet te vergeten in de hoofden van mensen. Het meest effectief is wanneer mensen vanuit zichzelf leren, niet door ze te beperken met procedures en regels. Daarnaast heeft elke deelnemer vaak een eigen leerdoel.... Begin je de complexiteit een beetje te begrijpen? Anke gaf me een aantal geweldige inzichten met concrete onderbouwingen. 

Tips voor trainers en facilitators
Nieuwsgierig geworden? Let dan op de toekomstige blogberichten! Alvast n tipje van de sluier:

- Spiegel gedrag door te benoemen wat je ziet/ervaart/hoort zonder oordeel en zonder norm.
- Stel jezelf open voor de feedback die je krijgt, ook jouw interpretatie kan (deels)kloppen of verkeerd zijn, als je jezelf openstelt breng je dialoog en interactie op gang. Dit draagt bij aan het leerproces, zowel voor de deelnemers als de facilitators.

Dat is een staaltje practice what you preach!"